با ظهور تفکر جهانیسازی و شاهراههای اطلاعاتی و سیر آزادسازی بازارهای جهانی مشکلات عمدهای در برابر مبادلات فرهنگی آینده و چگونگی توزیع محصولات و کالاهای فرهنگی و همچنین الگوهای رفتاری افراد به وجود آمده است. بنابراین نسل جدیدی از «مصرفکنندگان فرهنگی» در کشورهای روبه توسعه در حال ظهور است.
این در حالی است که امروزه محصولات فرهنگی تأثیر بسیار مهمی در تولید ناخالص داخلی بیشتر کشورهای صنعتی دارند. در این کشورها صادرات کالاها و تولیدات فکری افراد به مراتب از صادرات کالاهای متعارف مهمتر است. اما متأسفانه صادرات فرهنگی در کشورهای رو به توسعه، جایگاه شایسته خود را ندارد و اقتصاد آنها بیشتر بر صادرات مواد خام فاقد ارزش افزوده متکی است و این کشورها به راحتی از فرصت بالقوه صادرات محصولات فرهنگی و تولیدات فکری خود چشم میپوشند. در این میان نباید سهم بسزای «خلاقیت ملی» و محصولات فرهنگی داخلی در توسعه ملی را در کشورهای رو به توسعه فراموش کرد؛ چرا که تجدد غربی، با توجه به مبانی فلسفی و معرفتی و نیز با حاکمیت افراد و اصول بنیادین و راهبردیاش بر نظام اجتماعی، اینک به گفتمان غالب عصر جدید مبدل شده و سلطه خود را بر نظام جهانی اعمال میکند.
کشورهایی که به اهمیت راهبردی محصولات فرهنگی پی برده و اقدام مناسبی انجام دادهاند، امروزه از نظر اقتصادی و همچنین نفوذ فرهنگی، در سطح بینالملل موقعیت ممتازی دارند و آن دسته که از این عرصه مهم فرهنگی حمایت نکردهاند امروزه به هجوم محصولات و محتوای فرهنگی بیگانه مبتلا شدهاند. به همین دلیل است که بررسی دقیق «صنایع فرهنگی» به عنوان آنچه در ارائه تصویر فرهنگی یک ملت مؤثر است در اولویتهای بسیاری از دولتها قرار گرفته است.
این صنعت نرم حاصل فعالیت نویسندگان، هنرمندان و تجلی معنویت مردم و ارزشهای معنابخش زندگی و نتیجه عوامل محسوس و نامحسوسی است که خلاقیت مردم از طریق آنها متجلی میشود. کیفیت زندگی، آداب و رسوم، عقاید، ارزشها، هنجارها و بالاخره فرهنگ هر جامعهای در میراث فرهنگی آن جامعه نهفته است. این میراث که نشاندهنده هویت جامعه است در فرایند جهانی شدن دستخوش تحولات میشود و بر همین اساس مهمترین مسئله، حفظ و حراست از صنایع و میراث فرهنگی و اشاعه آن به جوامع دیگر است. «هدیه» و «سوغات» جزو میراث و رسوم کهن ایرانزمین و در سفرهای زیارتی از جایگاه و منزلت ممتازی در فرهنگ مردم برخوردار است. دیدگاه اعتقادی مردم ایران به «سوغات زیارت» و وجوه معنوی و فرهنگی پنهان آن، موضوعی مناسب برای گسترش فرهنگ اسلامی –ایرانی این مرز و بوم است. «سوغات زیارت» به نظر نگارنده یکی از مظاهر محصولات فرهنگی است که میتوان آن را نوعی از تجلیات بومی شده صنایع فرهنگی با تمام ویژگیهای مثبت آن دانست.
نظر شما